تکیه های صوتی در هر زبانی وجود دارد و به شیوایی آن زبان کمک می کند و مفهوم کلام گوینده را روشن می نماید.
در قرائت قرآن تکیه های صوتی به دو صورت انجام می شود:
الف تکیه بر روی بعضی از حروف و کلمات.
ب تغییر پرده ها یا گام های صوتی
در نوع اول، برخی از حروف و کلماتی را که تکیه های صوتی بر آنها واقع می شود، بیان می کنیم.
حروف مشبهة بالفعل مانند: ان ، کان
افعال ناقصه؛ مانند: کانَ.
حروف نهی و نفی؛ مانند: لَنْ، لا.
حروف استفهام، مانند: هَلْ، أَ.
حروف ندا مانند : یا
در رابطه با کلمات، نمی توان همه آنها را بر شمرد بلکه باید به هنگام قرائت بر روی کلماتی که بار معنی و مفهوم آیه را به دوش می کشند و نقطه حساس جمله هستند، مثلاً حالتی را بیان می کنند، تکیه یا آکسان گذاشته شود. از این قبیلند کلماتی مانند: مفعول مطلق، مفعول نوعی، حال، و کلماتی که معنای امر در آنهاست؛ مانند: قُلْ.
درنوع دوم آکسان بوسیله «تغییر پرده های صوتی» بر روی برخی از حروف مانند حروف نهی و نفی انجام می شود. مثلاً:
لا یَدْخُلونَ الْجَنَّة(سوره مبارکه الاعراف،آیه ۴۰)
بدین صورت که با تغییر پرده و گام صوتی به هنگام بیان لا یدخلون (مثلاً از گام توسط به اوج) بر داخل نشدن مشرکین و کفار به بهشت تأکید کنیم.
و نیز کلماتی که حالت یا احساس خاصی و یا عمل خاصی را بیان می نمایند، احتیاج به این نوع آکسان دارند. مثلاً «رَفَعَ» و «أنْزَلَ» هر دو اگر با این آکسان ادا شوند، در القاء معنی تأثیر بسزایی می گذارند و اگر قاری اهل ذوق باشد، بین آکسانی که در کلمه «أنْزَلَ» بکار می برد با آکسان بر کلمه «تنزیلاً» فرق می گذارد، یعنی در «انزل» که نزول دفعی را می رساند، تغییر پرده صوتی که به آن وسیله آکسان را انجام می دهد، دفعی است، ولی در کلمه «تنزیلاً» این تغییر را تدریجی انجام می دهد. زیرا تنزیل به مفهوم نزول تدریجی است. و از این قبیل است کلماتی مانند فسجدوا ـ السَّمواتِ ـ الاْرْضَ ـ اَنْبَتَتْ.
منبع:چشمه تلاوت
