بسم الله الرحمن الرحیم
استاد شیخ عنتر سعید مسلم یکی از قراء مشهور کشور مصر هستند که تلاوت های ایشان بسیار پرطرفدار است و به ویژه در ایران علاقه مندان خیلی زیادی دارد، اما کمتر کسی هست که اطلاعات دقیقی از زندگی استاد داشته باشد و همین باعث شده شایعات زیادی در مورد ایشان رواج پیدا کند. جالب اینکه حتی در سایت های عربی هم زندگی نامه جامع و کاملی از استاد موجود نیست. اما سعی کردم مطالب مختصری که در سایت های قرآنی درباره این استاد نوشته شده را جمع آوری کنم که ترجمه این مطالب رو به علاقه مندان ایشان، به ویژه دوستان عزیزم آقای آذری کیا، آقای حبیبی و برادر سید محمد تقدیم می کنم.
نام :عنتر سعید مسلم
اسم اصلی استاد "عنتر" (به معنی شخص جنگجو و دلاور) بوده و "سعید" اسم پدر ایشان هست، اما در ایران استاد را بیشتر به اسم پدرشان می شناسند!!
محل تولد :روستای العمة، شهر قطور واقع در استان الغربیة مصر
تاریخ تولد :1936/11/17 (بیست و ششم آبان سال 1315 شمسی)
تاریخ وفات :2002/09/06 (پانزدهم شهریور سال 1381 شمسی)
تعداد فرزندان :10 پسر و 11 دختر
استاد سعید مسلم در بدو تولد، از نظر بینایی هیچ مشکلی نداشته و چشمانش کاملا سالم بود. در یک سالگی به یک بیماری خیلی ساده و معمولی دچار شد که برای بسیاری از کودکان پیش میاید. ولی چون خانواده استاد در روستا زندگی می کردند و طبیب در دسترس نبود، مادربزرگ ایشان از بعضی از داروهای محلی برای مداوای چشمان او استفاده کرد که باعث شد چشم های استاد آسیب ببیند و در همان یک سالگی بینایی خود را به طور کامل از دست داد.
پدر مرحوم سعید مسلم، ایشان را در همان سنین کودکی به مکتب خانه روستا فرستاد و در آن جا خیلی زود نبوغ استاد آشکار شد، به طوری که سرعت بالای یادگیری او استاد مکتب خانه را شگفت زده می کرد.
بعد از آن و در هفت سالگی، به مدرسه ابتدایی الازهر رفت. مدارس دینی الازهر در اکثر شهرهای مصر دائر است و دانش آموزان در این مدارس، علاوه بر دروس معمول، امور دینی و قرآنی را نیز می آموزند. و زمانی می توانند این مرحله را پشت سر بگذارند که قرآن را به صورت کامل حفظ کنند و احکام تجوید را به صورت دقیق فرا بگیرند. در این جا نیز قدرت حافظه بی نظیر و استعداد خدادادی او همه را به حیرت وا داشت. چرا کهعلی رغم نابینا بودن، در حالی که فقط هشت سال داشت حافظ کل قرآن شد.اما هوش و ذکاوت شیخ عنتر و همت بالای او حدی نداشت، و قبل از این که مرحله ابتدایی الازهر را به پایان برساند؛ علاوه بر حفظ قرآن، متن شاطبیه و قرائت های سبعه را نیز فرا گرفت، و موفق شد مدرک سطح عالی قرائت الازهر را دریافت نماید.
شیخ عنتر در حالی که تنها دوازده سال داشت شروع به تلاوت قرآن در محافل کرد، و در مجالس ختم و محافلی که در روستاهای مجاور برگزار می شد به تلاوت می پرداخت.
مرحوم سعید مسلم، در کودکی عاشق آلات موسیقی بود و بدون این که آموزش دیده باشد گاهی تمرینی و به تنهایی، برای خود می نواخت. و حتی در بعضی از جشن های مذهبی به اجرای آوازهای دینی می پرداخت. همین علاقه سبب شد در جوانی زیر نظر متخصصین شروع به یادگیری مقامات موسیقی نموده و نواختن آلات مختلف موسیقی مانند عود، کمانچه، نی و ... را فرا بگیرد. ولی بعد از این که در محضر اساتید قرآنی، علوم قرائت را فرا گرفت، موسیقی را کنار گذاشته و فقط به تلاوت پرداخت.
صدای زیبا و ملکوتی، سبک تلاوت بسیار تاثیرگذار و دلنشین، و هم چنین تسلط بالای ایشان بر قرائت های مختلف، تاثیر زیادی بر مستمعین می گذاشت و خیلی زود آوازه تلاوت های زیبای ایشان در همه جا فراگیر شد، و از شهرهای مختلف از ایشان برای تلاوت دعوت می کردند و استقبال زیادی هم از تلاوت های ایشان می شد. یکی از علاقه مندان استاد که در بعضی از محافل ایشان حضور داشته، نقل می کند: هر وقت با خبر می شدیم که قرار است استاد سعید مسلم برای تلاوت به روستای ما بیاید، همه افراد محل از چند ساعت قبل دست از کار می کشیدند و برای استقبال ایشان رفته و منتظر رسیدنش بودند.
مرحوم سعید مسلم، شخصی بسیار متواضع، مردمی و خوش اخلاق، و هم چنین بسیار بخشنده و سخاوتمند بود. نقل شده یک بار که برای قرائت به یکی از روستاها رفته بود، در پایان تلاوت، تمام آن چه که به عنوان اجرت تلاوتش دریافت کرده بود را در بین فقرای محل که برای شنیدن تلاوتش جمع شده بودند تقسیم کرد.
یکی از ویژگی های جالب و منحصر به فرد استاد سعید مسلم این بود که آمادگی آن را داشت که در مجالس، تلاوتش را از هر جای قرآن و از هر آیه ای شروع کند. و در محافلی که علاوه بر ایشان، قراء دیگر نیز تلاوت می کردند، استاد از همان آیه ای که قاری قبلی تلاوتش را تمام کرده بود، تلاوت خود را شروع می کرد!! یعنی بدون هیچ گونه تمرین و آمادگی قبلی.
نکته جالب دیگر این که؛ با توجه به عبارات نسبتاً دشوار و ثقیل که در سوره هایی مانند "ممتحنه"، "محمد"، "ص"، "جاثیه" و ... وجود دارد، قاریان قرآن در محافل به ندرت این سوره ها را تلاوت می کنند، اما تلاوت های مجلسی زیادی از استاد سعید مسلم از این سور مبارکه به جای مانده است که بیانگر تسلط و مهارت بالای ایشان است.
با وجود این که مرحوم سعید مسلم قاری إذاعی نبود و هیچ وقت در رادیو تلاوت نکرد، شهرت و آوازه تلاوت های زیبای او از مرزهای مصر نیز فراتر رفت و در کل عالم اسلامی پیچید. تا جایی که از طرف بعضی از شاهزادگان سعودی برای سفر به کشور عربستان دعوت شد. و ایشان در رمضان سال 1410 قمری (1989 میلادی) برای انجام سفر حج عمره به مکه مشرف شدند. جالب این جاست که در عربستان، علاوه بر ضبط تلاوت های استودیویی استاد، از او خواستند تا امامت نمازهای جماعت را بر عهده بگیرد که ایشان نیز پذیرفت. و هم چنین در چندین شب از لیالی ماه مبارک رمضان، در یکی از مساجد شهر جده به اقامه صلاة تراویح پرداخت. بعضی از قرائت های استاد در نماز تراویح، ضبط شده و در دسترس می باشد که بسیار زیبا، خاشعانه و تأثیرگذار هست:
ترتیل سور طور، نجم، قمر، رحمن / صلاة تراویح / جده، رمضان سال 1989 میلادی
http://s5.picofile.com/file/8132301326/saeedmusallem_tartil.rar.html
طور / نجم (سجده واجب) / قمر / الرحمن
استاد سعید مسلم چند بار ازدواج کردند و 21 فرزند پسر و دختر داشتند. اسامی فرزندان پسر استاد از این قرار است:
- شیخ سمیر: قاری معروف که صدا و سبک تلاوتش بسیار شبیه پدرشان هست (برای دانلود تلاوت های ایشان به این صفحه مراجعه کنید)
- مهندس سعید: که در کشور عربستان زندگی می کند.
- کاپیتان رأفت: که بازیکن سابق تیم ملی فوتبال مصر بود.
- و هم چنین: أشرف، عنتر، محمد، احمد، عماد، مصطفی و عمر
سرانجام استاد شیخ عنتر سعید مسلم، روز پنج شنبه 6 سپتامبر سال 2002 میلادی، در سن 66 سالگی درگذشت.
***
یکی از مهمترین فصل های زندگی استاد سعید مسلم، ماجرای اختلافات ایشان با الأزهر و رادیوقرآن و بعضی از بزرگان تلاوت مصر است که سبب شد از تلاوت در رادیو محروم شود. متاسفانه در هیچ جا به طور دقیق و موثق به این قضیه اشاره نشده است و حتی اشخاصی که با مرحوم سعید مسلم ارتباط نزدیکی داشتند از اشاره مستقیم به این ماجراها خودداری می کنند. به عنوان مثال یکی از افرادی که از آشنایان نزدیک استاد سعید مسلم و خانواده ایشان بوده و قسمت عمده ای از تلاوت های استاد را هم ایشان برای اولین بار در اینترنت منتشر کرده (جناب شیخ أبوالشیما خطیب و سخنران مصری، که برای نوشتن زندگی نامه استاد بیشتر از مطالب ایشان استفاده کردم) در پاسخ به سوالاتی که راجع به اختلافات استاد با الازهر از ایشان پرسیده شد، گفتند که از توضیح کامل درباره این قضایا معذورند، چون در این ماجرا باید نام چند تن از بزرگان تلاوت قرآن به میان بیاید که بعضی از آنها به رحمت خدا رفته اند و بعضی هنوز در قید حیات هستند، به همین دلیل فعلا به صلاح نیست به این مسائل پرداخته شود!!! و تنها به صورت کلی به دو مسئله اشاره کردند:
اولاً اشکالاتی در زمینه مسائل تجویدی و نفس گرفتن در حین تلاوت به استاد وارد می شد.
و مسئله دوم و مهم تر در مورد استفاده زیاد استاد از اختلاف قرائت و به خصوص استفاده هم زمان از چندین قرائت در یک نفس بود، که مثال بارز آن تلاوت معروف سوره مبارکه تکویر هست که کلماتی مانند "کورت"، "حشرت" و ... را به چندین قرائت می خوانند.
http://s5.picofile.com/file/8132965450/takvir.mp3.html
البته این مسئله در تلاوت های بسیاری از قراء بزرگ و معروف همچون استاد مصطفی اسماعیل، عبدالباسط و منشاوی نیز دیده می شود:
استاد مصطفی اسماعیل ، سوره نمل ، آیه 39 و 40
http://s5.picofile.com/file/8132965434/naml.mp3.html
استاد عبدالباسط ، سوره یوسف ، آیه 23
http://s5.picofile.com/file/8132965484/yosof.mp3.html
استاد منشاوی ، سوره علق ، آیات 5-3
http://s5.picofile.com/file/8132965318/alaq.mp3.html
اما انتقادی که به استاد سعید مسلم وارد می شد این بود که اولا در این زمینه به نوعی افراط می کرد و در ثانی از بعضی از قرائت های شاذ و نادر استفاده می نمود که مورد تایید الازهر نبود.
در مصر عموما قرائت های سبعه (که از طریق متن شاطبیه آموخته می شود) رواج دارد و البته قرائت های عشره (متن طیبة) نیز مورد تایید است، اما مرحوم سعید مسلم که تسلط بالایی بر تمامی قرائت های موجود و حتی فراتر از قرائات عشره و سبعه داشت بعضاً از مواردی خارج از این محدوده مورد تایید قرائات استفاده می کرد که این ماجرا عصبانیت شدید برخی از علمای الازهر را به دنبال داشت، چون بسیاری از علما استفاده ازقرائات شاذ و نادر را حرام می دانند.
به عنوان مثال استاد در تلاوت معروف حدید مجادله مزمل تکویر، در تلاوت آیه 27 سوره حدید، کلمه "قفّینا" را به صورت "قفینا"(بدون تشدید) قرائت می کند که در هیچ یک از قرائت های سبعه به این شکل نیامده است:
http://s5.picofile.com/file/8132965376/hadid.mp3.html
البته این گونه قرائات بیشتر مربوط به تلاوت های سنین جوانی استاد هست و به گفته یکی از نزدیکان استاد، ایشان بعدها از خواندن این نوع قرائت ها توبه و ابراز برائت کرد، و تلاوت های اواخر عمر استاد اکثراً به روایت خلف از حمزه هست.
اما حتی این ابراز پشیمانی هم باعث نشد تا از طرف اذاعه روی خوشی به استاد نشان دهند، چرا که اختلافات استاد با بعضی از قراء مزید بر علت بود.
مثلاً ماجرایی نقل شده که استاد سعید مسلم به همراه یکی از قاریان معروف، برای تلاوت در مراسمی دعوت شده بودند. و با توجه به این که شیخ سعید مسلم سن کمتری داشتند در ابتدا شروع به تلاوت کردند. ولی ظاهرا همین سبک های خاص تلاوت استاد باعث ناراحتی آن قاری معروف می شود. اما مردم خیلی از تلاوت استاد استقبال می کنند و در پایان تلاوت از ایشان خواهش می کنند تا باز هم به تلاوت ادامه دهد که این ماجرا، سبب ناراحتی آن قاری شده و به حالت اعتراض، مجلس را ترک می کنند!!!
در مجموع تمام این مسائل دست به دست هم داد تا استاد هیچ گاه در رادیو و تلویزیون مصر تلاوت نکنند، و حتی گفته شده در امتحان رادیو، امتیازات لازم را به دست آوردند ولی در زمان اعلام نتیجه، مردود شدند!!
متاسفانه شایعات زیادی هم در مورد این اختلافات مطرح شده که عموما صحت ندارند. مثلا گفته شده استاد سعید مسلم را به خاطر این نوع تلاوتش مدتی زندانی کردند (که این مطلب رو از رادیوقرآن هم شنیدم!!!)، و یا این که علمای الازهر خون ایشان را مباح اعلام کردند (أهدر دمه) !!!!!
تنها موردی که شاید به واقعیت نزدیک باشد، این هست که مدتی از طرف الازهر، خرید و فروش نوارهای تلاوت استاد سعید مسلم ممنوع شد و اعلام کردند هر کسی این نوارها را بفروشد دستگیر و زندانی خواهد شد!
با وجود تمام بی مهری هایی که به استاد شد، ایشان در بین توده مردم بسیار محبوب و پرطرفدار بودند، و در مجالس و محافل فراوانی تلاوت کردند که خوشبختانه بسیاری از این تلاوت ها ضبط شده و به دست ما رسیده است، در حال حاضر نزدیک به 1000 تلاوت از استاد در اینترنت موجود هست:
دانلود 913 تلاوت از استاد سعید مسلم :
به صورت جداگانه / به صورت یکجا (zip) و با حجم 10 گیگابایت
ضمن این که، برادر بزرگوار آقای حبیبی مدیر محترم وبلاگ استاد سعید مسلم، مجموعه کامل تلاوت های استاد را بسیار منظم و به ترتیب سوره مرتب کرده اند که می توانید از این وبلاگ وزین و ارزشمند دانلود کنید:saeedmusallim.blogfa.com
دانلود ترتیل کل قرآن با صدای استاد (بسیار زیبا و محزون، من الروااائع المصحف المرتل)
به صورت جداگانه / به صورت یکجا (zip) و با حجم 270 مگابایت
دانلود ترتیل به تفکیک صفحه از وبلاگ استاد سعید مسلم :
http://www.saeedmusallim.blogfa.com/post-105.aspx
سه تلاوت تقلیدی زیبا از استاد سعید مسلم:
1.استاد محمد اللیثی / سوره یونس و انفطار (مرحوم اللیثی در این تلاوت بسیار زیبا و شنیدنی، مقاطعی را به سبک استاد سعید مسلم تلاوت می کنند)
2.استاد جواد فروغی / سوره تکویر
3.قاری نوجوان، علی امامی / سوره تکویر
و در پایان، یک تلاوت جدید و تازه منتشر شده از استاد:
علاقه مندان به تلاوت های زیبای استاد سعید مسلم، حتماً مقطع معروف "حشرنازعات" را شنیده اند، تلاوتی پانزده دقیقه ای و بسیار زیبا که بارها از رادیو قرآن هم پخش شده. مدت ها بود که دنبال نسخه کامل این تلاوت بودم (چون مشخص بود که استاد قبل از سوره حشر، سوره دیگری هم تلاوت کردند) ولی حتی در سایت های عربی هم فقط همین مقطع وجود داشت و تلاوت کاملش را پیدا نکردم.
تا این که یکی از علاقه مندان استاد سعید مسلم، برادر بزرگوار، آقایسید محمد که نوار کامل این تلاوت را داشتند، لطف کردند و آن را در اختیار ما گذاشتند؛ تلاوتی نیم ساعته از سور مبارکه ذاریات حشر و نازعات (متاسفانه کیفیت ضبط دقایق اولیه تلاوت، پایین هست)
استاد سعید مسلم / سوره ذاریات حشر نازعات / 31 دقیقه / 7MB
http://s5.picofile.com/file/8131277626/zariat_hashr_naze_t.mp3.html
دانلود متن کامل زندگی نامه استاد سعید مسلم :word-pdf
